Hasan ŞİMŞEK
Bildiğimiz kadarı ile ilk defa Anadolu Birliğini, Türkiye toprakları üzerinde kısmen sağlayan ve uzun müddet yönetime egemen olar kavim HİTİTLER’dir.
HİTİTLER M.Ö. 1800-700) yılları arasında Anadolu’nun büyük bir kısmına egemen olmuşlar. Adalet mefhumu güneşle sembolleştirilmiş, mülkiyet hakkı güvence altına alınmıştı. Hammurabi kanunlarında olduğu gibi kısas ( göze göz, dişe diş) prensibi yoktu. Pek çok suçun cezası tazmimnat olarak ödenirdi.(1)
Hititlerden sonra, Frigyalılar, Lidyalılar, Urartular, çoğu eş zamanlı Anadolu’da varlığını sürdüren devletlerdir. Bu dönemlerdee Anadolu’da özgür düşünce hâkim olduğundan matematik, astronomi ve özellikle felsefenin doğmasını sağlamışlar.
Bilahare Büyük İskender ve Romalılar Anadolu, Ön Asya ve Avrupa’nın yönetim hâkimiyetini sağlamışlardır.
Türklerin Anadolu’ya hâkimiyeti Büyük Selçuklular ile başlar.( 1040-1157) Büyük Selçukluların yönetim alanında zayıflaması ile Anadolu’da Türkiye (Anadolu ) Selçukluları ( 1077-1308) Devleti, Irak ve Horasan’da ,Irak ve Horasan Selçukluları ( 1119-1949 ) Suriye Selçukluları (1069-1118) Devleti kurulur. Bu dönemlerde, Azerbaycan, İran, Kuzey ırak ve Suriye, Filistin Gazze ‘ye kadar olan yerlerde Türk hâkimiyeti vardır, Orta Asya’dan dalga dalga gelen Türk boyları adı geçen bu yerlere yerleştirilmiş ve yıllara göre Anadolu’da ve Ön Asya’da Türk nüfusu yoğunlaşmıştı.
Büyük Selçuklu devletinin zayıflaması ile Türkiye topraklarında kurulan ilk Tür Devleti ( 1080-1178) Sivas’ta Danişmentli Devleti’dır. Erzurum’da Saltuklular ( 1072-1202),Mengücekliler ( 1080-1228) Kemah ve Erzincan’da devlet kurarak Gürcüler ve Rumlarla savaşırlar. Artuklular ( 1102-1409) Kudüs ve Hasankeyf Kolu Diyarbakır’’a egemene olup Haçlılar ile savaştılar.
Türkiye Selçukluları Anadolu topraklarında ( 1077-1308), iki büyük felaketle karşılaştılar: Doğudan gelen Moğolların istilası ve Batı’dan gelen ve süreklilik arz eden Haçlı Seferleri Anadolu insanına büyük felaket yaşatmış ve devlet yönetimini zayıflatmıştır. Moğolların Anadolu’da yaptıkları baskı ve zulme karşı çıkan Türkmenler, zaman zaman baş kaldırıyorlardı. Sultan Baybars’ın Anadolu’da olmasın fırsat bilen Karamanoğlu Mehmet Bey, Konya’yı ele geçirerek II. Keykavus’un oğlu Siyavuş’u (Cimri) sultan ilan etti. İşte Mehmet Bey, Selçuklu Sarayı’nda konuşulan Farsça’ya tepki olarak meşhur fermanını “ Bugünden sonra divanda dergahta, meydanda… Türkçe konuşulacaktır, defterler dahi Türkçe yazılacaktır.” bu esnada ( 13 Mayıs 1276) yayınlamak zorunda kaldı. Çünkü halkın konuştuğu Türkçe ile Saray’ın konuşup yazdığı dil (Farsça ) arasında fark vardır. Bu milli birliğin bir parçası olan dil birliği için önemli bir adımdı.
Moğollar ( 1196-1227) Anadolu ve Ön Asya’yı işgal ederek buradaki devletlerin hâkimiyetlerine sonlandırmışlar ya da zayıflamalarına neden olmuşlardır.
Anadolu Selçuklu Değvleti’nini zayıflaması ile Anadolu Birliği bozulup beyliklere ayrılmıştı. Şüphesiz bu beyliklerden en büyüğü Karamanoğulları Beyliği, en küçüğü de Bizans sınırında bulunan Osmanlı
Beyliği idi. Beylikler arasında uzun süren egemenlik savaşında Osmanlılar ön plana çıktı ve çok uzun savaşlar ve yaşanan felaketler sonucunda Anadolu Biriliğini kurmayı başardı.
Osmanlı Devleti’nin zayıflaması ile Mondros Ateşkes Antlaşması ( 30 Ekim 19189 ) ve sonrasında 15 Mayıs 1919’da İzmir’i ve daha sonrası işgallerle Haçlılar, Sevr (10 Ağustos 1920)’de Anadolu Birliğini işgallerle bozdular ve güçsüz bir devlet hâline getirmeyi denediler.
Birinci Dünya Savaşı sonrası mağlup olan Osmanlı Devleti, M. Kemal’in de içinde bulunduğu Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nde Misak-ı Milli (milli sınırlar ) adı altında toplanmayı kararlaştırdılar. Sivas Kongresi’nde Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuku Cemiyetini kurarak birliğin birleştirilmesi iradesi tüm dünyaya ilan edildi ve Lozan ile 24 Temmuz 1923’te tescillendi.
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet idaresi ne geçildi, birkaç demokrasi denemesinden sonra 1946 yılında çok partili demokratik hayta geçilmiş oldu.
1950-1960 yıllar arasında çok güzel şeyler yapıldığı hâlde demokrasi ayıbı çok şeyler de yapıldı, Kırşehir ilinin ilçe yapılması, gazetecilerin hapiste süründürülmesi., devleti kuranlardan ve ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün taşlattırılması, karaborsanın hortlaması vd. şeyler. 196o,1971,1980, ihtilallerinden söz etmeyeceğim. Bunlar demokrasi adına ayıp şeyler.
1960 sonrası Demirel Dönemi ve Özal dönemi haricinde Türkiye koalisyonlarla yönetildi ve halk nazarında iyi bir intiba bırakmadı.
Şimdiki AK Parti Yönetimi 2002den 2023’e kadar bazı dönemler ezici bir çoğunlukla, son dört yıldır da MHP ve BBP desteği ile ülkeyi yönetti. Bir anlamda önceden koalisyon hükümetleri dönemindeki olumsuz yönetim biçiminin daha da kötüsü ekonomi, demokrasi anlamında yönetim şeklimizde yer buldu, Siyasilerin sözlerinin doğruluğu ve yanlışlığı test edilir duruma geldi.
Salt oy kaygısıyla halkı, dil, din,mezhep,hemşehrilik ayırımı ile seçmenleri katı ve keskin çizgilerle ile bölünen seçmenlerin, “ 6’lı Masa” etrafında nasıl toplanacağını görmek çok zor olacaktır. Endişem mevcut yönetimde olduğu gibi “ 6’lı Masa “ içinde de dil, din, mezhep, tarikat gibi kavramları siyasallaştırmak ve tabana yayarak Türk üst kimliğini zayıflatmak olmamalıdır. Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyeti ve Misakı Milli çerçevesinde milli birliği demokrasi, ekonomi, dış politika alanında güçlendirmek, Cumhuriyetimizin 100. Yılında hak hukuk alanında vatandaşa güven ortamı sağlamak, halk emeğini kötü yönetim nedeniyle dünyaya beyhude vermemek( çok ucuza ürünleri satmamak) için azami dikkat edilmelidir.
Anadolu insanı aşure gibidir. Çeşitli ırk, din, mezheplerden oluşmaktadır. Bunları bir arada tutan zincir halkası laikliktir. Laikliğe halel gelmeden Anadolu Birliğini “6’lı Masa”, Mustafa Kemal gibi kurmalı ve Batı Medeniyeti standartlarına ulaştırılmalı diye düşünüyorum.
1) Tariih 1, 2586,488, MEB Ders Kitapları, Hürriyet Ofset !stanbul
1) Tariih 1, 2586,488, MEB Ders Kitapları, Hürriyet Ofset !stanbil,1994.
