HASAN ŞİMŞEK
İranlı İbni Bibi 1280’li yılların başında yazdığı Selçukname adlı eserinde Alaeddin Keykubat’ın 1228 yılında Balkusan ve çevresine uç beyi olarak yerleştirdiği Nure Sufi ve beraberindeki Türkmen çadırlarında yaşayan insanlara “ Ermenek Türkleri “ diye bahseder. ( 1 )
Nure Sufi kendilerinin yaşam alanlarını genişletip güvenliği sağlamak için Taşeli Yöresi’nde yönetimlerini kabullenmeyen Hristiyanları bölgeden uzaklaştırarak İçil’in* Türkleşmesine büyük katkı yaptılar. Oğlu Karaman Bey zamanında ( 1256-1261 ) beyliğin temeli güçlenir.
Karaman Bey’in oğlu olan Şemsettin Mehmet Bey ( 1261-1277 ),Namı Diğer Karamanoğlu Mehmet Bey, Beyliği iyice güçlendirince Anadolu Selçuklu Devleti’ne verdiği vergiyi keser.
Şemsettin Mehmet Bey, Anadolu Selçuklu Sultanlarına karşı ayaklanır. 1276’da Anadolu Selçuklu- İlhanlı ordusunu bozguna uğrattır. 1277’de Mısır’da bulunan Memluk Sultanı Baybars’ın Kayseri’ye girdiği bir sırada Konya’yı işgal eder. II. Keykavus’un oğlu Alaeddin Siyavuş ( Cimri )’u tahta çıkarıp kendisini de vezir ilan ettiğinde tarihler 1277’yi gösterir.
Konya’daki Selçuklu Sarayı’nda ve çevresinde halkın Farsça konuşup yazdığını gören Şemsettin Mehmet Bey, konuşulanları işitince şaşkına uğrar, konuşulan dilin kendi konuştuğu dilden farklı bir dil olduğunu anlayınca yayınladığı bir fermanla Türkçeyi resmi devlet dili kabul ettirerek Farsça yazışmayı yasaklattır. İbni Bibi’nin yazmış olduğu Selçukname ( Selçuklu Tarihi )’de , bugünkü Türkçeye göre ferman metni şöyle:
“ Bugünden sonra hiç kimse sarayda, divanda, meclislerde ve seyranda Türk Dili’nden başka dil kullanmaya, defterler dahi Türkçe yazıla! “
Böyle bir özetlemeden sonra, XIII. yüzyılda Taşeli Yarımadası’nı yurt edinen atalarımızın yaşadığı büyük felaketlerden kesitler vereceğim.
Taşeli Platosunda zor coğrafi şartlar altında yaşamlarını sürdüren atalarımız XIII. yüzyılda iç çalkantıların yanında, tarihin iki önemli en büyük felâketini yaşarlar. Bunlardan biri Doğudan gelen Moğol Akınları ve Kösedağ Savaşı (1243 ) ve Moğollar ( onların bir kolu olan ilhanlılar 1256-1336 ) tarafından yakılıp yıkılan Sivas ve Kayseri kentleri ve yerlerinden olan on binlerce insanın güvenli yer aramaları… Dalga dalga yerlerini yurtlarını terk ederek daha güvenli buldukları Batı’ya ve korunaklı yerlere göçler… Yazarın notu: ( Moğol akınları Anadolu’da büyük bir dehşet yaşatmış olsa da Anadolu’nun Türkleşmesinde, Türk nüfusun yoğunlaşmasında önemli bir etkisi vardır.)
Kösedağ Savaşı’ndan önce Moğol akınları nedeni ile yerinden yurdundan olan Türkmenler 1071 Malazgirt Savaşı sonrası olduğu gibi Anadolu’ya akın ediyorlardı. Baba İshak ( Baba Resul ) Anadolu’ya gelen Türkmenlerin ekonomik sıkıntılarından ve bazı huzursuzluklarından da yararlanarak onları kendi etrafında toplamayı başardı. Dini nitelik arz eden bu isyan güçlükle bastırıldı. Bu isyanın güçlükle bastırılması Selçuklu Devleti’nin eski gücünde olmadığını anlayan Moğollara cesaret verdi. Moğolların Anadolu’ya girmesi ile halk büyük acılar ve yoksulluk çekti. Anadolu Selçuklu Devleti Moğollara haraç ve vergi vererek fakirleşmişti. Buna dayanamayan halk, Memluk Sultanı Baybars’tan yardım istedi. Sultan Baybars, Anadolu’yu Moğolların baskısından kurtarmak için 1277 yılında Elbistan’a geldi. Burada Gürcü ve Selçuklu yardımcı kuvvetleriyle takviyeli Moğol ( İlhanlılar ) ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı.
Moğolların Anadolu’da yaptıkları baskı ve zulme karşı çıkan Türkmenler, zaman zaman baş kaldırıyorlardı. Sultan Baybars’ın Anadolu’da olmasını fırsat bilen yiğit insan Karamanoğlu Mehmet Bey Konya’yı ele geçirdi. ( 2 ). II. Keykavüs’ün oğlu Siyavuş( Cimri) ‘u sultan ilan etti. Ancak bir müddet sonra Anadolu’ya gelen Moğol kuvvetleri Mehmet Bey ve Sultan Siyavuş’u öldürdüler. Anadolu Selçukluları Moğol baskıları karşısında ezilirken Anadolu Selçuklularının sağladığı güven ve refah döneminden sonra Karamanoğulları Moğollar karşı mücadeleye devam etti. İlhanlı-Moğol hâkimiyeti, Anadolu’da yüz yıla yakın sürdü. Tarihçilere göre “ Selçukluların ve Beyliklerin bu ülkeye kazandırdıkları serveti âdeta soymakla bitirememişlerdir.” Bu dönem Türkiye Türklerinin ızdırap dolu yılları olmuştur. İlhanlı Devleti’nın yıkılması ile birlikte Anadolu Beylikleri kendi siyasi varlıklarını pekiştirmişlerdir. Karamanoğulları Beyliği de bunların başında gelir.